Werken aan veiligheid
Op en rondom Chemelot zijn dagelijks honderden mensen bezig met veiligheid. De komende tijd leer je een aantal van hen kennen. Je leest wat zij doen voor jouw veiligheid en die van andere omwonenden.
Meer dan 1000 km pijpleiding. Zo gaat dat in z’n werk.
Tussen de haven van Antwerpen en chemisch industrieterrein Chemelot loopt de Pijpleiding Antwerpen Limburg Luik (PALL). Deze pijpleiding kun je vergelijken met een ‘ondergrondse snelweg’ van 140 km lang. Elk uur gaat er een grote hoeveelheid vloeibare koolwaterstoffen doorheen die worden verwerkt in de fabrieken op Chemelot. Normaal gesproken zou je daar tientallen vrachtwagens voor nodig hebben.
“Wij controleren of de bedrijven op Chemelot veilig werken.”
Je doet iets veilig of je doet iets niet. Deze man doet er alles aan om incidenten te voorkomen rondom Chemelot. In gesprek met Gerard Drenthen, specialist Industriële Veiligheid bij Veiligheidsregio Zuid-Limburg.
Mirthe gaat uit van het ergste. En wel hier om.
“Een brand, een explosie, het vrijkomen van gevaarlijke stoffen of een dreiging van één van deze drie. In het rampbestrijdingsplan kijken we welke soorten incidenten de grootste gevolgen hebben voor onze regio. En hoe we ons daarop kunnen voorbereiden. Heb je dáár goed over nagedacht, dan ben je ook meteen goed voorbereid op kleinere incidenten,” vertelt Mirthe Freens van Veiligheidsregio Zuid-Limburg. Het rampbestrijdingsplan met eigen ogen bekijken? Of weten wanneer er wordt opgeschaald?
Aan het woord Léon Houben van Veiligheidsregio Zuid-Limburg.
Wie is Léon Houben?
“Ik heb eigenlijk twee functies. Ik ben directeur van Veiligheidsregio Zuid-Limburg én commandant van de brandweer. De ene keer draag ik dus mijn brandweeruniform, de andere keer mijn ‘zakelijk’ uniform. Ik ben ooit als 18-jarige bij de vrijwillige brandweer in Susteren begonnen en zat bijna 25 jaar op de tankautospuit. Mijn vader was ook brandweerman.”
Wat betekent veiligheid voor jou?
“Veiligheid betekent voor mij dat iedereen in Zuid-Limburg zich veilig kan voelen. Daar horen de mensen die in de buurt van Chemelot wonen bij. Maar ook dat mijn collega’s hun werk veilig kunnen doen. Goed communiceren is daarbij heel belangrijk. Wij moeten mensen goed en tijdig informeren als er op Chemelot iets gebeurt. En vertellen wat wij doen voor hun veiligheid. Maar we verwachten ook iets van hen. Want wij kunnen heel veel, maar niet in één klap 20.000 mensen helpen. Zorg bijvoorbeeld dat je zelf weet wat je moet doen als de sirene gaat.”
Stel dat je zelf vlak bij Chemelot zou wonen. Wat zou dat met je doen?
“Dan zou ik zelf ook regelmatig vragen hebben. Ik kan me goed verplaatsen in de omwonenden en snap dat er wel eens onrust is. Je wil snel weten wat er aan de hand is. En ook snel van ons horen dat het weer veilig is. Maar mensen moeten ook begrijpen dat we tijd nodig hebben. Het duurt al gauw een halfuur tot een uur voordat we de eerste metingen hebben gedaan. Pas als we weten wat er aan de hand is, kunnen we uitsluitsel geven over de aard van het ongeval of van de gevaarlijke stof. In de tussentijd gebeurt het wel eens dat er al foto’s op social media verschijnen door wie dan ook. Zo’n berichten zorgen voor onrust en worden gedeeld, terwijl er misschien niet zoveel aan de hand is. Maar dat moeten we eerst uitzoeken. Dat kost tijd omdat we het graag goed doen. Als je te snel roept dat het veilig is en het blijkt achteraf niet zo te zijn, dat wil je ook niet.”
Hoe kijk jij naar de veiligheid van Chemelot?
“Ik kijk naar veiligheid vanuit vertrouwen, niet vanuit wantrouwen. Maar dat komt natuurlijk omdat ik meer informatie heb. Als je weet wat er op veiligheidsgebied allemaal wordt gedaan, heeft dat een positief effect op je eigen veiligheidsgevoel. Daarom zijn die bustours en open dagen die Chemelot organiseert zo goed. Dan heb je als omwonende de kans om je een beter beeld te vormen. Zo organiseren wij op onze beurt deze maand oktober een pop-up store Veilig Leven in de Makado Beek. Daar leren mensen hoe ze zichzelf kunnen voorbereiden. Want 100% veiligheid is onmogelijk. Maar als er iets gebeurt, weet dan dat wij goed zijn voorbereid. Wij zijn een geoliede organisatie met vakmensen die precies weten wat ze moeten doen. Ook als de omstandigheden moeilijk zijn”
Hoe ben je privé met veiligheid bezig?
“Natuurlijk kijk ik als brandweerman ook privé vaak door een veiligheidsbril naar dingen. Zo ben ik nogal gefocust op brandmelders. Die zijn echt heel belangrijk om in je huis op te hangen. Ze kunnen meer voor je doen dan wij als brandweer. Ze waarschuwen je direct, terwijl wij er pas na een paar minuten zijn. Daar wijs ik ook vrienden en familie regelmatig op. Laatst nog in het bejaardenhuis waar mijn moeder woont. Maar ik denk dat alle hulpverleners dat wel hebben. Dat zit gewoon in onze genen.”
“Wij controleren of een vergunningsaanvraag van Chemelot veilig is voor de omgeving.”
Omgevingsdienst Zuid-Limburg is een van de instanties die een bijdrage levert aan veiligheid. Hoe ze dat doen? We gingen in gesprek met Roy Kengen en Pascal Jacobs.
Dit keer stellen we een aantal vragen aan Hans Verheijen. Hij is sinds 2020 burgemeester van de gemeente Sittard-Geleen.
Wat betekent veiligheid voor jou persoonlijk?
“Voor mij betekent veiligheid dat de inwoners van Sittard-Geleen en ikzelf ons vrij kunnen bewegen zonder gevoelens van angst of bedreiging. Onze gemeente moet voor iedereen een veilige leefomgeving zijn. Natuurlijk moet je je als omwonende van Chemelot veilig voelen. Chemelot ligt voor een groot deel in onze gemeente en daar hebben we extra aandacht voor. Maar veiligheid betekent ook verkeersveiligheid, brandveiligheid en het tegengaan van bijvoorbeeld criminaliteit. Mensen mogen erop vertrouwen dat ik mij voor hun veiligheid inzet.”
Hoe zorg je ervoor dat iedereen samen veilig rondom Chemelot kan leven en wonen?
“Als burgemeester werk ik nauw samen met Chemelot en andere instanties. We kijken heel goed naar de veiligheid in de omgeving, maar ook naar de impact op het milieu. Ik zie er ook op toe dat er een goed nood- en crisisplan is. Belangrijk vind ik dat we open met elkaar praten over wat er op Chemelot gebeurt. En dat we de eventuele zorgen van omwonenden serieus nemen en er met elkaar over in gesprek gaan als dat nodig is.”
Wat zou jij belangrijk vinden om te weten als je in de buurt van Chemelot zou wonen?
“Als omwonende zou ik regelmatig geïnformeerd willen worden over wat er op het Chemelot-terrein gebeurt. Vooral als het gaat om gevaarlijke stoffen en processen. Welke veiligheidsmaatregelen neemt Chemelot om ervoor te zorgen dat ik en mijn gezin geen gevaar lopen? In de tijd van de mijnen was er nauwelijks kritiek en wist iedereen wat er gebeurde. Met de overgang naar de chemie is dat veranderd. Mensen weten niet meer goed wat zich op Chemelot afspeelt. Open en actief communiceren is belangrijker dan ooit. En niet alleen digitaal, maar ook via offline kanalen om iedereen echt te bereiken. Vertel wat de bedrijven op Chemelot doen, welke belangrijke grondstoffen ze maken en leg uit wat er gebeurt als de sirene gaat. Ik merk dat mensen dat fijn vinden.”
“De bustours die Chemelot organiseert (opent in nieuw tabblad )vind ik belangrijk om te noemen. Toen ik zelf meeging begeleidde Loek Radix, de directeur van Chemelot, de bustour. We stopten onderweg bij het monument van de ramp met naftakraker 2 in 1975. Wat Loek vertelde raakte me. Zoiets mag nooit meer gebeuren. Dat is waar we ons elke dag met heel veel mensen voor inzetten. Zo’n bustour geeft je een goed beeld van wat we allemaal doen om de potentiële risico’s op Chemelot zo klein mogelijk te maken.”
Hoe ben je privé met veiligheid bezig?
“Ik heb ooit eens meegelopen met een brandweertraining. Daarin werd verteld hoe belangrijk veilige vluchtwegen zijn. Dat is sinds die training wel een tik van mij geworden. Overal waar ik kom let ik erop dat er geen spullen op een trap liggen. Veel mensen zetten bijvoorbeeld de wasmand op de trap. Of kinderen laten speelgoed rondslingeren. Je weet nooit wanneer er brand uitbreekt. Als dat gebeurt ben je aangewezen op de vluchtwegen en wil je niet je nek breken over iets dat op de trap ligt.”
Welke veiligheidsprestatie vind je het waard om te delen?
“Dat is het ondertekenen van het veiligheidsconvenant tussen de provincie Limburg, de gemeenten Beek, Stein en Sittard-Geleen en Chemelot. Het laat zien dat wij ons samen hard maken voor de veiligheid op en rondom Chemelot. We willen dat Chemelot het meest veilige chemische industrieterrein van Europa wordt. We hebben duidelijke veiligheidsnormen afgesproken, er zijn regelmatig inspecties en omwonenden worden op tijd geïnformeerd. Deze afspraken zijn strenger dan wat wettelijk verplicht is. Dat onderstreept hoe belangrijk wij veiligheid vinden.”
Fotocredits: MCMproductions
Aan het woord Loek Radix, inmiddels voormalig directeur Chemelot.
Wie is Loek Radix?
Mijn grootvader is vanuit Drenthe naar Limburg gekomen om in de mijn te werken. Mijn vader heeft zijn hele leven op Chemelot gewerkt (bij het huidige SABIC). Ik ben nu als derde generatie directeur Chemelot, in combinatie met mededirecteur Chemelot Site Permit. In die laatste rol ben ik o.a. verantwoordelijk voor de Bedrijfsnoodorganisatie van Chemelot.
Wat betekent veiligheid voor jou?
“Volgens het CBS overleden er in 2021 (het laatst bekende jaar) in Nederland 5400 mensen door een val. Dat is exclusief verkeersongelukken, zoals het vallen met fiets of bromfiets. De meeste ongevallen gebeuren in om het huis en heel vaak gaat het om een val van de trap. Meestal gaat het om oude mensen, maar lang niet altijd. 5400 doden per jaar, dat is gemiddeld 15 per dag. Elke dag weer, ook vandaag. Als je dit aantal omrekent naar onze omringende gemeentes, Sittard-Geleen, Stein en Beek, dan is er jaarlijks sprake van ongeveer 40 dodelijke ongevallen. Dat staat gelijk aan 3 inwoners per 10.000. Elk jaar opnieuw.”
Hoe herken je iemand die op Chemelot werkt?
“Hij of zij houdt op de trap altijd de leuning vast. Natuurlijk werken we op Chemelot met gevaarlijke stoffen en is dat de belangrijkste bron voor gevaar, dat zijn de ‘grote’ risico’s. Maar wij op Chemelot geven veiligheid absolute prioriteit en dat is geen kwestie van soms wel en soms even niet. Veiligheid heeft altijd prioriteit, ook op de trap en als je de bovenstaande cijfers ziet, niet ten onrechte. Dat betekent niet dat wij voortdurend angstig om ons heen kijken, maar wel dat bepaalde vormen van gedrag vanzelfsprekend worden. Niemand op Chemelot denkt nog na over het vasthouden van de trapleuning, het is een automatisme.”
Hoe kijk jij naar de veiligheid van Chemelot?
“Binnen ons veiligheidsbeleid staat het beperken van de invloed van Chemelot op de omgeving centraal. Onze brandweer heeft de instructie om bij incidentbestrijding voorrang te geven aan het minimaliseren van de invloed van het incident op de omgeving. Het wonen in de omgeving is mede daardoor een miljoen keer veiliger dan het regelmatig op- en aflopen van de trap. Is dat goed genoeg? Nee, natuurlijk niet, dagelijks werken wij er hard aan om dat verder te verbeteren. Maar voor uw eigen veiligheid zou het ook helpen als u op de trap de leuning zou vasthouden. Ik zelf doe het altijd, zonder er bij na te denken.”